Reflectieverslagen

HARRY MULISCH ~ DE AANSLAG

De zevende roman van Harry Mulisch, "De Aanslag" is geschreven in de jaren '80. Een lange tijd na de tweede wereldoorlog zou u zeggen, desalniettemin een boek geschreven over de periode tussen 1945 en 1981. Een verhaal gespreid over 37 jaar. 

Alhoewel dit niet het eerste boek over Wereldoorlog II is, reflecteert dit boek eveneens de traumatische ervaringen uit deze periode. Een verhaal over diepe wonden die langzaam maar zeker zullen helen, maar waar er altijd  een litteken aanwezig zal zijn. Men heeft het hier niet enkel over fysieke wonden, maar vooral over de mentale letsels die Anton Steenwijk, een destijds twaalfjarige jongen opliep. Met deze verwondingen verwijst men specifiek naar één enkele gebeurtenis. Anton Steenwijk zag zijn ouders verdwijnen met diegene die bovendien ook hun huis op een onverbiddelijke manier hebben gebombardeerd, de Duitsers. Deze verschrikkelijke ervaring komt doorheen het verhaal alsmaar terug als een pijnlijke en traumatische herinnering. Een wonde die voor altijd een litteken zal hebben.

De titel van het boek illustreert eigenlijk het gehele verhaal. Het gaat over de aanslag op de heer 'Fake Ploeg' die evenals verschillende families beïnvloed heeft. Men focust zich in het verhaal vooral op Anton van de familie Steenwijk. Deze aanslag heeft zijn hele leven omgekeerd. 

Wat mij als individu enorm aanspreekt in het boek is de interessante schuldvraag. Wie heeft er werkelijk schuld aan de gebeurtenis die Anton's leven voorgoed zou veranderen? Was het diegene die Fake Ploeg neerschoot? Waren het de Duitsers die de oorlog begonnen waren? Harry Mulish heeft deze vraag gebruikt als rode draad doorheen het boek. Hij wilde ons duidelijk maken dat niemand schuld heeft voor wat er gebeurd is. 

Wat ik een heel leuk aspect vond in het boek was het gebruik van verschillende symbolen. De dobbelsteen van het "mens-erger-je-niet" spel, de ontplofte kachel, de spiegel, ... Vooral de symbolische betekenis van de spiegel heeft me aan het denken gezet. Volgens mij representeert deze spiegel het verleden. In een spiegel kan men niet alleen naar zichzelf kijken, maar ook naar wat achter ons staat. En dat onderdeel van het boek is zeer inspirerend. Ik, als lezer, ben zo onwetend over het verleden en dit boek is de perfecte manier om ons erbij te doen stilstaan hoe afschuwelijk de oorlogsperiode was. Als adolescent is het zeer belangrijk om over dit soort onderwerpen te lezen aangezien wij leven in een wereld waar op verscheidene plaatsen nog steeds oorlog is. Het thema oorlog is een zeer actueel thema, de geschiedenis herhaalt zich maakt Mulish duidelijk. Hij waarschuwt ons voor de komende gebeurtenissen. 

Harry Mulisch verduidelijkt in zijn boek dat de geschiedenis zich overdoet, dat de mensen dezelfde fouten maken, opnieuw en opnieuw. Dit werd duidelijk gemaakt wanneer Anton hertrouwde met Liesbeth om Truus te vergeten. 

Een ander merkwaardig moment  uit het boek is de scène in Anton's cel. Een heel intrigerende scène volgens mij. Anton wordt stapelverliefd op Truus Coster, niet wetende dat zij mede verantwoordelijk is voor de dood van Fake Ploeg. Na deze ontdekking moet hij het erg moeilijk hebben gehad. Iemand die hem zoveel liefde en genegenheid heeft geschonken heeft terzelfdertijd zijn leven voorgoed verandert. Het lijkt wel schijnbaar tegenstrijdig. Als lezer kun je uit dit stuk van het verhaal een moraal halen. Als mens moet men medemensen leren kennen, zowel de positieve als de negatieve kanten. Het is aan ons om de waarde van deze twee kanten af te wegen en deze tegenover elkaar te zetten. 

Harry Mulisch is er in geslaagd om een boek te schrijven waarin veel aspecten verschijnen waarin wij, als adolescenten ons kunnen herkennen. Boeken over nasleep en verwerking van gebeurtenissen, over schuldgevoelens en over verzet in de tweede wereldoorlog zijn vaak niet de meest aantrekkelijkste thema's om over te lezen. Ik moet zeggen dat deze schrijver het tegendeel bewezen heeft. Hij heeft een erg persoonlijk boek geschreven waarin ik mezelf perfect kon inleven. Dit boek, de illustratie van een prachtig levensverhaal van een jongetje in de oorlogsperiode, is een echte aanrader!